Osmanlı devleti duraklama dönemi

Konu: Osmanlı devleti duraklama dönemi Salı Eyl. 09, 2008 1:44 pm

Osmanlı devleti duraklama dönemi
Osmanlı Duraklama Dönemi 1579-1699

--Osmanlı devleti kuruluşundan XVI. yüzyılın sonlarına kadar doguda ve batıda sürekli olarak sınırlarını genişletmiştır.17.yüzyıla kadar Asya,Avrupa ve Afrikada önemli topraklar elde etmiş ve en geniş sınrılarına ulaşmıştır.Ancak XVII. yüzyılın sonlarında dogru devlet duraklama sürecine girmiştir.1579 Sokullu'nun ölümüyle başlayan ve 1699 Karlofça antlaşmasıyla son bulan döneme Osmanlı Duraklma dönemi denir.

Duraklama dönemi padişahları;

--III.Murat (1579-1595)
--III. Mehmet (1595-1603)
--I.Ahmet (1603-1617)
--I.Mustafa (1617-1618)
--II.Osman (1618-1622)
--II.Mustafa (1622-1623)
--IV.Murat (1623-1640)
--Sultan İbrahim (1640-1648)
--IV.Mehmet (1648-1687)
--II.Süleyman (1687-1691)
--II.Ahmet (1691-1695)
--III.Mustafa (1695-1703)

--Osmanlı Devleti duraklma döneminde Toplam oniki padişah başa geçmiştir.Bu padişahlardan en çok devleti yöneten hükümdar 39 yıl ile IV.Mehmet'dir en az devleti yöneten hükümdarlar ise bir'er yıl olmak üzere I.ve II.Mustafadır

DURAKLAMANIN NEDENLERİ

--İç nedenler

a)Merkezi Otoritenin Bozulması:
--Mutlakiyet ve teokrasi ile yönetilen Osmanlı devleti Devlet yönetimininb etgili ve ya etgisiz olması Padişahların tuturmuyla dogru orantılı olmuştur.
--I.Ahmet döneminde, yönetim alanında degişiklige gidilerek sancaga çıkma usulu degistirilerek yerine 'kafes' usülü getirilmiştir.Ayrıca I.Murat Fatih dönemlerinde son seklini alan veraset anlayışında degişiklige gidilerek ''ülke padişahın malıdır'' anlayışısıın yerşne Ülke, Padişah'ın en akıllı ve en yaşlı oglunun malıdır anlayısı getirilmiş merkezi otorite saglamlastırılmaya calısınılmıştır. bu sisteme Osmanlı devletinde ''Ekber ve Erşed'' sistemi denilmektedir.
--Sarayda yetişen Şehzadelerin ülkeyi ve halkı tanıma fırsatı ortadan kalkmış ve küçük yaşda tahta geçtiginden dolayı Padişahlara dışarıdan baskı uygulanmıştır...

b)Devlet ve toplum yapısının bozulması:
--Osmanlı devlet, çok uluslu devletti ve içinde bir çok farklı din ve irkdan insanı barındırıyordu böyle bir durumda devlet otoritesinin saglam olması gerekliydi.Ançak kanunların uygulunamaması,ekonominin bozulması nedenıyle iç isyanlar çıkmış,toplumun huzuru bozulmuştır.

c)Ordu ve donanmanın bozulması:
--Yeniçeri ocaklarına usulsüz asker alınmış ve Kabukulu askerlerinin sayısı artırılmıştır.Devletten maaş alan asker sayısı artmış olmasına ragmensavaşlarda başarısız olunası devleti çok yönlü ekonomik sıkıntılara sokmuştur
--Ayrıca duraklama dönemine kadar 'ocak devlet içindir' anlayışıhı hakimken duraklama döneminde 'devlet ocak içindir' anlayışı hakim olmuştur.
--Tımar sistemının bozulmasıyla halk, kırsal kesimden şehirlere göç edince eyaletlerdeki askerlerin önemi kayıp olmusştur.

d)Maliyenin bozulması:
--Asker sayısının düzensiz olarak artması,
--kapütülasyonların yaygınlaşması,
--Cografi keşiflerin sonucunda Osmanlı limanlarının eski önemini kayıp etmesı,
--Savaşların uzun sürmesi ve başarısızlıkla sonuclanması,
--Devlet gelirlerinin azalmasına ragmen giderlerin artması Osmanlı malıyesının Olumsuz yönde etgilenmesıne neden olmuştur.

e)Egitim sisteminin bozulması:
--Fatih ve Kanuni dönemlerinde acılan medreselerde dini egitimin yanı sıra bilim alanındada egitim veriliyordu. bu durum Osmanlı duraklma dönemine gelince Sadece dini egitim verilmeye başlayınca bilim ve egitim alanında geride kalınmıştır.
--İlmiye sınıfında meydana gelen adam kayırma,rüşvet gibi olumsuz durumlar egitim sisteminde olumsuz etgı yapmıştır.
--Ayrıca müderrislik babadan ogula geçer duruma gelmiş,''beşik ulemalıgı'' adı altında müderisslerin ogulları egitim görmeden müderris olarak atanmıştır.
--Avrupada meydan gelene bilim ve kültür alanındaki yenilikler takip edilmemesi bilim alanında geri kalmışlıgın kanıtıdır.

--DIŞ NEDENLER
--İmparatorlugun dogal sınırlarına ulaşmış olması,
--Avrupalı devletlerin Osmanlı devletine karşı olan tutumu,
--Avrupanın Bilimi,Kültür,Ekonomi alanında çok hızlı ilerlemiş olası ve Osmanlı devletının bu İlerlemeye ayak uyduramaması Duraklama döneminin diş nedenleri arasında yer alır.

OSMANLI DEVLETİ-İRAN İLİŞKİLERİ

Savaşın nedenleri,
--Osmanlının İran'daki taht kavgalarından yararlanmak istemesi,
--İran'ın şiilik propagandası gütmesi,
--Osmanlı devleti Avrupada savasırken İran'ın Celali isyanlarını kışkırtması yüüznden bir çok savaş çıkmıştır.

1577-1590 Osmanlı-İran savaşları,
--Osmanlı devleti kazanmış ve savaşın sonunda ''Ferhat Paşa'' antlaşması(1590) İmzalanmıştır bu antlaşma Osmanlı devletinin doguda en geniş sınırlara ulaştıugı antlaşmadır.

1603-1611 Osmanlı-İran savaşları,
--Osmanlı devleti, Avrupada Avusturyayla,Anadoluda Celali isyanlarıyla ugraşması yüzünden bu savaşı İran kazanmış ve 'Nasuh Paşa ant.'(1611) İmzalanmış Osmanlı devleti Ferhat Paşa antlaşmasında aldıgı yerleri İrana geri vermek zorunda kalmıştır.

1617-1618 Osmanlı-İran savaşları,
--İran'ın Nasuh Paşa antlaşması maddelerinde geçen ''İran Osmanlıya vergi verecek'' maddeyi ihlal etmesi üzerine savaş aılmış 1618 yılında 'serav ant.'imzalanılarak İran geri adim attırılmıştır.

1622-1639 Osmanlı-İran savaşları,
--İran'ın Bagdat'ı İşgal etmesi ve Anadoluda şii'lik propagandası yapması üzerine 4.Murat Bagdat seferine çikmiş İranı yenmiştir 1639'da yapılan 'kasr-ı şirin antlaşması'imzalanarak bu gün ki Türkiye-İran sınırları çizilmiştir.

OSMANLI-VENEDİK İLİŞKİLERİ,
--Bu dönemde Venedik ile tek sorun Girit adasıdır Girit'in fethi tam 24 yıl sürmüştür. Sokullu dönemindeki Kıbrıs adası sadece 6ay gıbı kısa bir süre içinde alınır ken girit adasının 24 yılda alınmış olması Osmanlının eski güçünde olmadıgının bir göstergesidir.

Osmanlı-Lehistan Savaşları,
--Hotin seferi (1620-1621)
--Lehistan'ın(polonya)Eflak-bogdan(romanya)'nın İç işlerine karışması üzerine Genç Osman Hotin seferine çıkmıştır Ancak Yeniçerilerin disiplinsiz tutumu yüzünden barış İmzalanmak zorunda kalınmıştır.
--İmzalanan 1621 Hotin antlaşmasına göre;
--Hotin kalesi Osmanlıya kalacak,
--Lehistan eskiden oldugu gibi Kırım'a vergi vermeye devam edecek,
--Romanya'nın İç işlerine karışmayacaktır...

II.OSman, bu savaş sonrası Yeniçeri ocagını kaldırmak iştemesi üzrine ayaklanan yeniçeriler tarafından Öldürülmüştür

IV.Mehmet devri Osmanlı-Venedik savaşları,
--Lehistan'ın Osmanlı egemenlıgındeki Ukrayna'nın İç işlerine karışması üzerine cıkan savaş sonrası Lehistan barış'a zorlanarak 1672 yılında 'bucaş antlaşması' İmzalanmıştır bu anlaşmaya göre;
--Leshistan Podolyayı Osmanlıya verecek,
--LEhistan Osmanlıya yıllık vergi verecek
Bu antlaşma Osmanlı devletinin Avrupada en geniş sınrılara ulaştıgı antalasmadı ve topraklarına toprak kattıgı son antlaşmadır

Osmanlı-Rusya İlişkileri,
--Rusyanın Osmanlı hımayesindeki Kazaklara saldırması üzerine Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Rusaya'ya savaş açmış ve başarılı olarak ''Bahçesaray antlaşması''nı imzalamıştır.
Bu antlaşma Osmalı devleti ile Rusya Arasındakı ilk resmi antlaşmadır
1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşları,

--Kanuni döneminde Avusturya ile savasın nedenı Avrupadaki ustünlük çatışmasıydı Anca 17 yüzyila gelindiginde savaşların endenı sınır anlaşmazlıkalrı olmustur
--Osmanlı devleti 1593 yılında III.Mehmet döneminde sınır anlaşmazlıkları nedeni ile Avustuyaya savaş açmış ancak Celali isyanları yüzünden ''zitvatoruk antalşamsı''1606 ımzalam zorunda kalmıstır
--1606 Zitvatoruk antlaşmasına göre;
--Avusturya heryıl ödemiş oldugu vergiyi bır kereye mahsuz olarak savaştazmınatı olarak verecektir,
--Avusturya kıralı Protokol bakımından Osmanlıya denk sayılacaktır maddeleri yer almısştır
--Osmanlı Devleti 1533 İstanbul antlaşmasında kazanmıs oldugu Avusturyaya karsı ustunlugu bu antalaşmayla kaybetmıstır

1664 Vasvar Antlaşması;
--Avusturya ile imzalanmıştır ve Uyvar kalesi gibi stratejik öneme sahşp yerler ele geçirilmiştir
--Bu savaş Duraklama döneminde Osmanlının Avustuya karsısında toprakalrına toprak kattıgı son savastır

II.VİYANA KUŞATMASI,

--Avusturya yönetimindeki Macarların Osmanlı devletine sıgıması ve Osmanlının Macarlara destek vermesi üzerine var olan barış ortamı bozulmustur.Merzifinlu Kara Musatafa Pasa Osmanlı devletinin 169 yüzyıldaki güçünü korudugunu ispatlamak için büyük bir ordu ile Viyanayı kusatmıştır.Ancak Merzifonlu Mustafa paşanın tutumu ve Kırım hanlıgının yardımılarını esiregmsi yüzünden Osmanlı kuvvetleri büyük bir yenılgıye ugramıştır. bu savaş sonrasında Merzifonlu Kara Musatafa Pasa Belgrat'Da İdam edilmiştir.

KUTSAL İTTİFAK SAVAŞLARI,

--II.Viyana bozgunundan sonra Papanında destegi ile kutsal ittifak orduları kurulmuş ve aralarında ''Avusturya,Venedik,Lehistan,Papalık Rusya,Malta'' gibi devletlerin bulundugu Ordu Osmalıya saldırmıi 16 yıl süren savaşlar sonucunda Osmanlı devleti barış antlaşması İmzalamak zorund akalmıştır.

Kutsal İttifak savaşları sonrasında;

--Avusturya,Venedik,Lehistan-Osmanlı devletleri arasında;

--Karlofça antlaşması imzalanmıstır.

--Bu antlaşmaya göre;

--Bazı yaylalar ve şehirler hariç tüm Macaristan Avusturya'ya,

--Podolya ve Ukrayna Lehistan'a

--Mora ve Dalmaçya kıyıları Venedik'e,

Antlaşma 24 yıl sürecek ve Avusturya'nın garatısı altında olacaktır.

Rusya ve Osmanlı arasında;

--İstanbul antlaşması imzalanmıştır(1700)

--Antlaşmaya göre;

--Azak kalesi Rusya'ya bırakıldır,

--Rusya İstanbulda elçi bulundurabılecek,

--Rus halkı küdüs'ü Serbestçe ziayaret edebilecektir maddeleri yer almıştır

bu antlaşmalar sonucunda;

--Osmanlı devleti İldefa büyük çapta toprak kayıbına ugramıştır,

--Osmanlı'nın Avurpadaki üstünlügü sona ermmiştir,

--Osmanlı devleti durakma devri biiti gerileme devri başladı,

--Ruslar Karadenize çıkam imkanı buldu,

--Avrupalılar,1683 Viyana bozgununyla başlayan taruz 1921 Sakarya savasına kadar sürmüştür

-DURAKLAMA DEVRİ İSYANLARI-

itanbul(mrkez)isyanları;

--İstanbulda Kapukulu askerlerinin Özellikle Yeniçerilerin çıkardıgı isyanlardır

II.Osman(genç osman)Devri İsyanları;

--II.Osman'ın Hotin seferi sonucunda yeniçeri ocagıonı kaldırmak İstemesı ve Yeniçerilerin buna karşı çıkması yüzünden isyan cıkmıs ve II.Osman idam edilmiştir. Bu isyan İstanbul isyanlarının en önemlilerindendir

IV.Murat dönemi İsyanları;

--IV.murat Tahta cıkdıgında küçük yaşta olması nedeniyle saray kadınları ve devlet adamlarının yüzünden Yeniçeri ocagı İsyana teşvik edilmiş ancak IV.Murat'ın Merkezi Otoriteyı saglamasıyla sonuçszuk kalmıstır.

IV.Mehmet dönemi İsyanları;

--Bu dönemdeki en büyük isyan Vakay-i Vakvakiye(1656) olarak tarih'e geçmiştir.Bu olayda Yeniçeriler 30'a yakın devlet adamınını İdam etmiştir.

2.CELALİ(ANADOLU)İSYANLARI;

--Tımar sisteminin bozulması,merkezi otoritenın bozulması ve devlet adamlarının yeteneksizligi yüzünden Anadoluda halk ayaklanmıstır ve bu isyanlar sonucunda halkın devlet'e olan güveni sarsılmış, Anadoluda huzur kalmamıştır.

3.EYALET İSYANLARI;

--Merkezi Otoritenin bozulmasıyla merkezden uzak(kırım,Yemen,Erdel,Bagdat) gibi yerlerden çıkan isyanlardır

-DURAKLAMA DEVRİ ISLAHATLARI VE ISLAHATÇILARI-

I.Ahmet dönemi ıslahatları,

--Bu dönemde 'Ekber ve Erşed' sistemi getirilerek sancaga çıkma usulu kaldırılmıstır(kafes usulu)

--Osmanlı hanedanının en yaşlı ve en akıllı üyesinin tahta geçmesıne karar verilmiştir,

Kuyucu Murat Paşa Islahatları,

--I.Ahmet döneminde 1607-1611 yılları arasında yapılmıs baskı ve siddetle merkezi otorite saglanmıştır

II.Osman(genç) Dönemi Islahatları,

--II.OSman padişah oldukdan sonra Yönetim ve askerı alanda köklü degişiklikler yapmak istemiştir

--saray dışı evlilik yaparak halka yakın olmayı amaçlamıstır,

--Yeniçeri ocagını kaldırmak istemiştir,

--Şeyh-ul islam'ın Fetva vermek dısındakı yetgilerini elinden almıştır

IV.Murat devdi Islahatları,

--Saray kadınlarının devlet üzerindeki etgisini ortadan kaldırmıstır,

--Baskı ve şiddetle İstanbul'un güvenligini saglamıstır,

--Anadoludakı isyanları şiddetle bastırarak merkezi otoriteyi saglamıştır,

--Islahat raporları hazırlatmıştır

-Tarhuncu Ahmet Paşa Devri Islahatları-

--IV.Mehmet devri ıslahat adamıdır.IV.Mehmet'in 7 yaşında tahta geçmesiyle yönetimde etgili olmuştur.Devlet'in ekonomik sorunlarla bogustugunun farkında olarak daha cok ekonomık alanlarda ıslahatlar yapmıstır.

--Körülü Mehmet paşa Devri Islahatları--

--Bazı şartlar getierek görevi kabul etmiştir

--Venedik'i Çanakkaleden uzaklaştırmış ve Girit'e yardım göndermiştir

--İstanbul ulemasının dini tartışma ve kargaşaya son vermiş,

--Ekonomiyi düzenlemiştir